Quy trình làm gốm sứ bát tràng thủ công như thế nào ?

Bát Tràng từ lâu đã nổi tiếng là làng nghề gốm sứ lâu đời nhất tại Việt Nam với hơn 500 năm tồn tại. Mỗi sản phẩm gốm sứ tại làng nghề này đều được các nghệ nhân chăm chút một cách tỉ mỉ, tinh tế bằng đôi bàn tay khéo léo và tài hoa của mình. Không những thế, gốm sứ Bát Tràng còn được làm theo những quy trình đặc biệt và vô cùng độc đáo. Vậy đó là quy trình được thực hiện như thế nào? Nếu cảm thấy tò mò thì các bạn đừng bỏ qua những chia sẻ thú vị ngay sau đây của Gốm sứ Bát Tràng Đại Việt nhé!

Quy trình làm gốm sứ Bát Tràng

Để có thể tạo ra một sản phẩm gốm sứ hoàn chỉnh, người nghệ nhân phải thực hiện đầy đủ 8 bước cơ bản. Theo đó, 8 bước cơ bản này đồng thời cũng chính là quy trình gốm sứ Bát Tràng hoàn chỉnh và nó được thể hiện cụ thể như sau:

• Lựa chọn loại đất sử dụng
• Xử lý tạp chất, cặn bẩn trong đất làm gốm
• Tạo hình cho từng sản phẩm gốm
• Phơi sấy, sửa hàng mộc
• Trang trí hoa văn, họa tiết
• Chế tạo men
• Tráng men
• Nung

Lựa chọn loại đất sét sử dụng làm gốm

Đất sét chính là loại đất được sử dụng để làm ra những sản phẩm Gốm sứ Bát Tràng hiện nay. Tuy nhiên, để tạo ra được những sản phẩm chất lượng mà các bạn thường mua về sử dụng thì đất sét được chọn phải là loại đất sét trắng có độ dẻo cao cũng như hạt mịn và đặc biệt là khó hòa tan trong nước. Đây là những yêu cầu và tiêu chí mà các nghệ nhân luôn luôn phải tuân thủ khi lựa chọn loại đất sét dùng để sản xuất gốm sứ.

Xử lý đất làm gốm

Xử lý đất làm gốm là một trong những công đoạn vô cùng quan trọng trong quy trình sản xuất gốm sứ. Mục đích của việc xử lý đất này đó chính là để loại bỏ hoàn toàn những loại tạp chất cũng như kim loại còn lẫn và sót lại trong đất. Nhờ đó, sức khỏe của người sử dụng sẽ được đảm bảo tuyệt đối với quy trình xử lý đất cẩn thận, chuyên nghiệp và tỉ mỉ này.

Với mỗi sản phẩm gốm sứ được làm từ đất sét, chúng sẽ được xử lý và pha chế theo những cách thức phù hợp. Tuy nhiên, gốm sứ Bát Tràng được sản xuất chủ yếu dựa trên phương pháp truyền thống đó chính là xử lý bằng cách ngâm nước trong hệ thống 4 bể chứa theo từng tiêu chuẩn độ cao khác nhau. Theo đó, quy trình ngâm, xử lý đất sẽ được trải qua lần lượt từ bể 1 đến bể 4. Cụ thể như sau:

• Bể 1: được sử dụng để ngâm đất sét khô và nước trong thời gian từ 3 – 4 tháng
• Bể 2: được sử dụng để ngâm hồ trong vòng khoảng 3 ngày
• Bể 3: được sử dụng với mục đích chính là ngâm hồ loãng
• Bể 4: được sử dụng để loại bỏ hoàn toàn những tạp chất, cặn bẩn còn sót lại trong đất

Tạo hình cho các sản phẩm gốm

Sản phẩm gốm sứ Bát Tràng được tạo hình bằng đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân trên bàn xoay. Đây cũng chính là phương pháp tạo hình cổ truyền được sử dụng tại gốm sứ Bát Tràng bao đời nay. Theo đó, các nghệ nhân sẽ thực hiện công đoạn này như sau: người thợ gốm sẽ dùng đôi bàn tay uyển chuyển, mềm mại của mình để vuốt và be chạch trên bàn xoay bằng hai ngón tay bên phải của mình. Đồng thời, đất gốm sẽ được vò nhuyễn và cuốn thành thoi trước khi được đưa vào bàn xoay để tạo hình.

Phơi sấy, sửa hàng mộc

Tất cả các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng sau khi được tạo hình sẽ được gọi là hàng mộc. Với các hàng mộc này, sau khi rời khỏi bàn xoay, chúng sẽ được mang đi phơi sấy và sau đó là chỉnh sửa.

Việc phơi sấy hàng mộc phải đảm bảo rằng các sản phẩm không bị khô hay nứt nẻ cũng như không làm thay đổi hình dáng của sản phẩm. Bên cạnh đó, gốm sứ Bát Tràng còn được phơi sấy hàng mộc bằng phương pháp hong khô bằng gió và nắng của tự nhiên. Tuy nhiên hiện nay, gốm sứ Bát Tràng còn được sấy khô hàng mộc trong lò nhờ việc ứng dụng những phương pháp hiện đại hơn.

Trang trí hoa văn, họa tiết

Sau công đoạn hong khô hàng mộc, người nghệ nhân  Bát Tràng sẽ tiến hành trang trí hoa văn và các họa tiết trên từng sản phẩm bằng phương pháp hoàn toàn thủ công. Cách thức này sẽ được thực hiện đó là: nghệ nhân gốm sứ sẽ dùng bút lông và vẽ trực tiếp lên từng sản phẩm. Tuy nhiên, để tính thẩm mỹ và nghệ thuật của sản phẩm được đảm bảo, những người nghệ nhân của gốm sứ Bát Tràng sẽ sử dụng kết hợp với một số phương pháp khác như đánh chỉ, vẽ men màu hay bôi men chảy màu,….

Chế tạo men

Làm ướt là phương pháp được sử dụng trong chế tạo men gốm sứ Bát Tràng hiện nay. Cách chế tạo men này được thực hiện cụ thể như sau: 1 – nghiền và lọc thật kỹ các nguyên liệu tạo men; 2 – trộn đều tất cả các nguyên liệu lại với nhau rồi khuấy tan trong nước; 3 – khi các nguyên liệu đã lắng xuống, người thợ gốm sẽ loại bỏ phần nước trong ở trên và bã đọng ở dưới đáy, chỉ thu lấy các dị lửng nằm ở phần giữa. Sau đó, các nghệ nhân sẽ sử dụng phần dị lửng chính là lớp men này để phủ lên lớp ngoài của các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng.

Tráng men

Tráng men là công đoạn có thể được thực hiện trực tiếp lên mỗi sản phẩm hoặc người thợ gốm cũng có thể đem nung sơ ở nhiệt độ thấp hàng mộc sau đó mới đem đi nung. Tuy nhiên, trong trường hợp chọn cách nung sơ thì quy trình làm gốm sứ sẽ được nâng lên thành 9 bước. Do vậy, cách thường được lựa chọn ở công đoạn này đó chính là tráng men trực tiếp lên sản phẩm mộc.

Nung

Trong quy trình làm gốm sứ Bát Tràng, nung là công đoạn đóng vai trò đặc biệt quan trọng bởi nó mang tính chất quyết định tới chất lượng của mỗi sản phẩm được làm ra. Do vậy, đây chính là lý do vì sao trước khi đốt lò, người thợ gốm luôn thực hiện nghi thức đó là thắp 3 nén hương cầu khấn trời đất và thần lửa phù hộ cho mẻ gốm sắp ra lò.

Nguyên tắc cần tuân thủ khi nung gốm tại gốm sứ Bát Tràng đó là nâng nhiệt độ lên cao dần cho đến khi lò đạt tới mức nhiệt cao nhất. Sau đó, khi gốm chính, nhiệt độ sẽ được hạ xuống từ từ mà không được hạ một cách đột ngột.

Sự khác biệt và độc đáo trong quy trình làm gốm sứ Bát Tràng

Tại làng nghề gốm sứ Bát Tràng hiện nay, một quy trình với 8 bước thực hiện như trên thường quy trình làm gốm sứ Bát Tràng sẽ kéo dài trong khoảng thời gian từ 10 – 15 ngày. Theo đó, điều làm nên sự khác biệt hoàn toàn trong quy trình làm gốm sứ Bát Tràng này đó là tính thủ công. Vì vậy, đây đồng thời cũng là yếu tố giúp gốm sứ Bát Tràng trở nên đặc biệt hơn so với những sản phẩm gốm sứ thông thường được làm từ thiết bị máy móc hiện đại khác trên thị trường hiện nay.

Khi được làm thủ công bằng đôi bàn tay khéo léo, tỉ mỉ và tâm huyết của những người nghệ nhân gốm sứ Bát Tràng thì dù các sản phẩm được trang trí bởi những hoa văn, họa tiết giống nhau cũng đều tạo cho người nhìn những cảm nhận riêng. Hơn thế nữa, mỗi sản phẩm này cũng đều mang nét độc đáo, ấn tượng và thu hút vô cùng riêng biệt và khó có thể bị hòa lẫn với nhau.

Những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng được yêu thích trên thị trường

Với chất lượng tuyệt vời và tính thẩm mỹ, nghệ thuật cao, các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng hiện nay rất được khách hàng yêu thích và lựa chọn sử dụng. Bởi những sản phẩm này không chỉ đa dạng về mẫu mã, kiểu dáng và sự tinh tế mà còn có mức giá vô cùng phải chăng. Do vậy, bất cứ khách hàng nào khi lựa chọn gốm sứ Bát Tràng đều cảm thấy vô cùng hài lòng và yên tâm.

Một số sản phẩm gốm sứ Bát Tràng phổ biến trên thị trường hiện nay như:

• Ấm chén Bát Tràng
• Bát đĩa Bát Tràng
• Lọ lộc bình Bát Tràng
• Tranh gốm sứ Bát Tràng
• Đồ thờ cúng Bát Tràng
• Lọ hoa
• Đồ trang trí bằng gốm sứ
• Bình hút tài lộc

Khám phá quy trình đặc biệt làm gốm sứ Bát Tràng trên đây chắc hẳn đã giúp các bạn có thêm những thông tin thú vị và thực sự hữu ích. Đồng thời hy vọng những chia sẻ trên đây của gomdaiviet.vn cũng giúp cho các bạn hiểu hơn về quy trình làm gốm sứ Bát Tràng cũng như những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng mà mình đang sử dụng cũng như muốn tham khảo và lựa chọn thêm cho gia đình mình!