Bất cứ ngày giỗ nào trong năm cũng đều mang ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi gia đình. Không những thế, đây còn là dịp để cả gia đình quây quần, sum vầy bên nhau, cùng nhau bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với những người đã khuất. Vì vậy, đây chắc chắn sẽ là ngày gia chủ cần chuẩn bị chu đáo và tươm tất cho mọi công việc đặc biệt là việc làm cơm cúng giỗ. Theo đó ở miền Bắc, cơm cúng giỗ được làm cụ thể như thế nào? Cùng dành thời gian tham khảo cách làm mâm cơm cúng giỗ miền Bắc đơn giản mà Cơ sở gốm sứ Bát Tràng Đại Việt sẽ chia sẻ ngay sau đây nhé! 

Những lưu ý quan trọng khi làm mâm cơm cúng giỗ miền Bắc 

Chuẩn bị và làm mâm cơm cúng giỗ ông bà đơn giản hay giỗ đầu người thân trong gia đình, gia chủ cần lưu ý chuẩn bị những gì? Đây chắc hẳn là câu hỏi được nhiều người quan tâm và mong muốn tìm được câu trả lời chi tiết, đầy đủ nhất. Vậy để có được những kinh nghiệm hữu ích trong vấn đề này, các bạn có thể tham khảo những lưu ý quan trọng sau đây: 

• Tuyệt đối không được nếm hoặc ăn thử các món ăn được dùng để thắp hương lên bàn thờ trong ngày giỗ 
• Trong mâm cơm cúng, không được đặt những món như gỏi hay thức ăn sống có mùi tanh bởi nó sẽ làm ô uế ý nghĩa tâm linh trong thờ cúng
• Không nên sử dụng hoa ly để thắp hương lên bàn thờ trong ngày giỗ của người đã khuất bởi hoa ly mang ý nghĩa tượng trưng cho sự mất mát, chia ly
• Bát, đĩa dùng để bày thức ăn trên mâm cơm cúng giỗ phải là đồ mới, không sử dụng những loại bát đĩa dùng thường ngày
• Để thể hiện lòng thành kính của mình, gia chủ nên tự tay chuẩn bị những món đồ cúng mà không nên mua đồ sẵn ngoài hàng hay đồ đóng hộp để bày lên mâm cỗ cúng
• Mâm cơm cúng giỗ luôn luôn phải có bắt cơm đầy có ngọn cùng với trứng gà luộc và một ít muối, gạo 
• Đèn nhang trên bàn thờ phải được thắp trước khi bày thức ăn lên và gia chủ phải ăn mặc quần áo chỉnh tề, gọn gàng, sạch sẽ, kín đáo 

Những cột mốc giỗ quan trọng trong gia đình 

Ngày giỗ tiểu đường (giỗ đầu) 

Giỗ đầu được hiểu là ngày giỗ đầu tiên sau 1 năm của người đã khuất. Ngày giỗ này có ý nghĩa rất quan trọng và thường được gia chủ tổ chức rất trang nghiêm đồng thời mời khá nhiều khách. 

Vào ngày giỗ đầu này, con cháu vẫn mặc áo và đeo khăn tang vì quan niệm truyền thống cho rằng thời gian 1 năm vẫn chưa đủ để xoa dịu đi nỗi đau mất người thân. Thậm chí có những gia đình, con cháu vì quá thương nhớ người đã khuất mà trong ngày giỗ tiểu đường này vẫn khóc như ngày đưa tang. 

Ngày giỗ đại tường (giỗ hết tang) 

Ngày giỗ đại tang là ngày giỗ được tổ chức sau 2 năm ngày mất của người đã khuất. Ngày giỗ hết tang được tổ chức với ý nghĩa đánh dấu sự kết thúc của một tang kỳ đầy đau thương, mất mát. Lúc này, bàn thờ vong của người đã khuất sẽ được bỏ đi đồng thời bài vị của người đã mất này sẽ chính thức được chuyển lên thờ cùng với tổ tiên. 

Trong ngày đại tường này, các gia đình thường đốt nhiều vàng mã cho người đã khuất và thậm chí nó còn được đốt nhiều hơn cả ngày giỗ đầu. Bởi trong người dân hiện nay vẫn quan niệm rằng mã đốt năm trước (ngày giỗ đầu) là mã biếu. Cùng với đó, trước khi tiến hành đốt mã, gia chủ phải đốt lễ cũng như đốt mã ngay trước mộ. Với những gia đình có điều kiện tốt, gia chủ còn làm một mâm cơm chay tại mộ rồi sau đó mờ cả tăng ni tới cúng để tụng kinh niệm Phật cho người đã khuất sau đó mới tiến hành đốt vàng mã. 

Ngày giỗ thường (ngày giỗ từ 3 năm trở đi) 

Sau 3 năm kể từ ngày người thân mất thì nỗi đau mất mát cũng đã vơi đi phần nào dù ít dù nhiều. Do vậy, ngày giỗ này không chỉ là nghi lễ dành cho người đã mất mà nó còn là dịp đặc biệt mỗi năm để con cháu sum vầy, quây quần bên nhau, giúp gắn kết sợi dây tình cảm bền chặt hơn. 

Các thủ tục cúng bái hay nghi lễ trong ngày giỗ thường này cũng có phần khác biệt hơn so với ngày giỗ tiểu đường và ngày giỗ đại tường. Vì vậy, thường thì lễ cúng trong ngày giỗ này sẽ đơn giản hơn và được duy trì đến hết 5 đời. Sau 5 đời này, người xưa cho rằng vong linh của người quá cố sẽ được siêu thoát và đầu thai hóa kiếp trở lại làm người nên hậu thế về sau không cần cúng lễ nữa. 

Làm mâm cơm cúng giỗ miền Bắc đúng chuẩn và đầy đủ bao gồm những gì? 

Mâm cơm cúng giỗ miền Bắc theo truyền thống được người dân thực hiện khá đơn giản và tiết kiệm. Tuy nhiên, sự đơn giản và tiết kiệm này vẫn luôn đảm bảo sự thành tâm của con cháu dâng lên người đã khuất. Theo đó, mâm cơm cúng giỗ của người miền Bắc đầy đủ sẽ bao gồm những món sau đây: 

• Gà luộc (có thể thay thế bằng thịt lợn luộc) 
• Xôi gấc (hoặc có thể sử dụng xôi đỗ lạc, đỗ xanh) 
• Cơm trắng và trứng gà luộc 
• Giò chả 
• Bánh chưng 
• Chân giò hầm với măng khô, mộc nhĩ 
• Ngoài ra gia chủ còn có thể chuẩn bị thêm nem rán, tôm tẩm bột chiên giòn
• Thịt đông cùng với dưa chua 
• Một số món xào như: giá đỗ xào, miến xào lòng gà
• Các món rau củ quả dễ ăn như: rau luộc hay nộm 

Tuy nhiên, tùy vào điều kiện kinh tế cụ thể của mỗi gia đình mà gia chủ có thể chế biến thêm một số món ăn khác hoặc giảm bớt một số món ăn sao cho phù hợp. Dù vậy, gia chủ luôn cần phải đảm bảo yếu tố sạch sẽ, tươm tất cho mâm cơm cúng để thể hiện lòng biết ơn và sự thành kính của mình dành cho người đã khuất. 

Bài văn khấn trong ngày cúng giỗ miền Bắc

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.

Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.

Con kính lạy Tổ Tiên nội ngoại họ………………………………………………….

Tín chủ (chúng) con là……………………………………Tuổi………………………

Ngụ tại………………………………………………………………………………….

Hôm nay là ngày ………tháng ………năm…………………………( m lịch).

Là chính ngày Cát Kỵ của……………………………………………………………

Thiết nghĩ…………………. vắng xa trần thế, không thấy âm dung.

Năm qua tháng lại ngày húy lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ.

Ngày Cát Kỵ, hôm nay chúng con và toàn gia con cháu thành tâm sắm lễ, quả cau, lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án thành khẩn kính mời…………………………………………………………

Mất ngày ……..tháng…….năm…………………………( m lịch).

Mộ phần táng tại…………………………………………………………………

Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, gia cảnh hưng long thịnh vượng.

Con lại xin kính mời các vị Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc, Huynh Đệ, Cô Di, Tỷ Muội và toàn thể các Hương hồn gia tiên đồng lai hâm hưởng.

Tín chủ con lại xin kính mời ngài Thổ Công, Táo Quân và chư vị Linh thần đồng lai giám cách thượng hưởng.

Tín chủ lại mời các vị vong linh Tiền chủ, Hậu chủ nhà này, đất này cùng tới hâm hưởng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Phục duy cẩn cáo!

Với mỗi vùng miền khác nhau, phong tục tập quán khác nhau nên mâm cơm cúng giỗ cũng có phần không giống nhau. Hy vọng những chia sẻ trong bài viết trên đây của gomdaiviet.vn đã giúp các bạn có thêm những kinh nghiệm hữu ích khi làm mâm cơm cúng giỗ miền Bắc đơn giản, tiết kiệm mà vẫn đảm bảo sự đủ đầy, tươm tất nhất. Chúc các bạn sẽ có được mâm cơm cúng giỗ thật đẹp mắt và ý nghĩa để dâng lên người đã khuất trong gia đình mình nhé!